Ένα από τα πράγματα που μου έκαναν φοβερή εντύπωση όταν ήρθα νύφη στο Δοξάτο ήταν η πρωτοχρονιάτικη πίτα. Παραδοσιακά η βασιλόπιτα στο Δοξάτο είναι η κοτόπιτα!
Το εντυπωσιακό βέβαια δεν είναι αυτό, αλλά η ιεροτελεστία που τη συνοδεύει!
Θυμάμαι την αγωνία της πεθεράς μου το πρωί της παραμονής να προλάβει να την ετοιμάσει για να πάει έγκαιρα στον φούρνο του Νότη, έναν παραδοσιακό ξυλόφουρνο που λειτουργεί μέχρι σήμερα!
Προσκύνημα γινόταν κάθε παραμονή στο φούρνο του Νότη.
Τα μεγάλα πιτοτάψια κατέφταναν ένα ένα με συνοδευτικό χαρτάκι πάνω τους με το όνομα του νοικοκύρη για να ψηθούν μιας και ήταν τόσο μεγάλα που δε χωρούσαν στις ηλεκτρικές κουζίνες! Με φύλλα ανοιγμένα με μαεστρία και χωριάτικο κοτόπουλο και αυγά η μυρωδιά τους τρύπαγε μύτες από πολλά μέτρα μακριά.
Μέχρι το μεσημέρι η ψημένη πίτα πια, έφτανε στο σπιτικό και σκεπασμένη περίμενε την ώρα ν' αναδείξει τον τυχερό της χρονιάς!
Την Πρωτοχρονιά το μεσημέρι το τεράστιο πιτοτάψι μεταφέρονταν πάνω στη ξυλόσομπα όπου με πολλή υπομονή και γυρνώντας το γύρω γύρω ώστε να ζεσταθεί ολόκληρη η πίτα θυμάμαι τον πεθερό μου καθισμένο σε μια καρέκλα και τα παιδιά ολόγυρά του!
Αφού ζεσταίνονταν όλοι παίρναμε τις θέσεις μας στο τραπέζι και μ’ ένα ποτήρι γλυκό κρασί στο χέρι παρακολουθούσαμε τον παππού που αφού θυμιάτιζε και σταύρωνε την πίτα τρεις φορές , την έκοβε σε κομμάτια.
«Νάτοοο, νάτοοο εδώ είναι, θαρρώ…» έλεγε καθώς την έκοβε παριστάνοντας, ότι τάχα το μαχαίρι έπεσε πάνω στο φράγκο και τα μάτια των παιδιών πετούσαν σπίθες!
Μετά στριφογύριζε το τεράστιο ταψί τρεις φορές σύμφωνα με τη φορά του ρολογιού.
Το πρώτο κομμάτι ήταν του Χριστού, το δεύτερο του σπιτιού, και στον καθένα αναλογούσε όποιο η τύχη έφερνε μπροστά του!
Κάναμε τον σταυρό μας, τσουγκρίζαμε τα ποτήρια μας, πίναμε από μια γουλιά βιαστικά για το καλό της νέας χρονιάς κι ύστερα ψάχναμε στα βάθη της κοτόπιτας τον τυχερό!
Η βασιλόπιτα κοτόπιτα είναι έθιμο θρακιώτικο.
Τα παλαιότερα χρόνια η βασιλόπιτα δεν είχε μόνο φράγκο! Είχε και καρβουνάκι, άχυρο, καλαμπόκι, κεχρί.
Το καθένα είχε την εξήγηση και το συμβολισμό του.
Όλη η οικογένεια καθόταν γύρω από το Πρωτοχρωνιάτικο τραπέζι και ο πατέρας θυμίαζε κι έκοβε τη πίτα.
Ποιός θα άναβε τη φωτιά, ποιός θα ταϊζε τα ζώα, ποιός θα ταϊζε τις κότες, αλλά και ποιός θα είχε το ταμείο για τη χρονιά που μόλις ξεκινούσε, καθορίζονταν από τη βασιλόπιτα.
Όμορφα έθιμα, παραδόσεις και συμβολισμοί, που άλλα χάθηκαν με την πάροδο των ετών κι άλλα διατηρούνται μέχρι και σήμερα.
Πάντως εμείς στο σπιτικό μας, έχουμε κρατήσει την παράδοση και η πίτα που αναδεικνύει τον τυχερό της χρονιάς, είναι κοτόπιτα!
Η παραδοσιακή συνταγή της κοτόπιτας σε χρέη βασιλόπιτας:
Υλικά:
1 μεγάλο κοτόπουλο
3 μεγάλα κρεμμύδια
1 ½ φλ. ελαιόλαδο
4 αυγά
1 πακέτο φύλλο χωριάτικο (σαφώς καλύτερο είναι το σπιτικό φύλλο ανοιγμένο από τα χεράκια σας!)
2 φλ. ζωμό κοτόπουλο
αλάτι- πιπέρι
1 κέρμα
Εκτέλεση:
Βράζουμε το κοτόπουλο, το ξεκοκκαλίζουμε προσεχτικά και το ξεψαχνίζουμε. Το αλατοπιπερώνουμε. Σ’ ένα μεγάλο τηγάνι σωτάρουμε τα ψιλοκομμένα κρεμμύδια ώσπου να γυαλίσουν. Τα αλατοπιπερώνουμε και ρίχνουμε 2 φλιτζ. ζωμό να βράσουν και να φύγει η κάψα τους. Αφού πιουν το μισό περίπου ζουμί, ρίχνουμε το κοτόπουλο κι ανακατεύουμε. Χαμηλώνουμε τη φωτιά κι αφήνουμε να πιει το ζουμί. Τραβάμε από τη φωτιά κι αφού κρυώσει αρκετά χτυπάμε 3 αυγά και τ΄ανακατεύουμε στον "γώμο". Λαδώνουμε το ταψί και στρώνουμε τα 3 πρώτα φύλλα λαδώνοντάς ένα ένα. Το τρίτο που θα ρίξουμε τη γέμιση δε το λαδώνουμε. Απλώνουμε τη γέμιση, βάζουμε και το φράγκο.
Σκεπάζουμε με τα υπόλοιπα φύλλα κατά την ίδια διαδικασία. Χτυπάμε λίγο λάδι κι ένα αυγό και την αλείφουμε από πάνω. Τη ψήνουμε χωρίς να τη κόψουμε για μισή ώρα περίπου (ώσπου να ροδίσει καλά) στους 200οC κι είμαστε έτοιμοι να υποδεχτούμε τη νέα χρονιά, παραδοσιακά και με όλες τις τιμές!
Περισσότερες λεπτομέρειες για το έθιμο από την 85χρονη κυρά Μαρία, Θρακιώτισσα στην καταγωγή και άσπονδη μαγείρισσα που μέχρι σήμερα ανοίγει φύλλα και φτιάχνει πεντανόστιμες πίτες!
* Το βίντεο είναι από το αρχείο του Βοήθεια στο σπίτι Δήμου Δοξάτου.
Καλή Πρωτοχρονιά με υγεία και τύχη!
