Με πλούσιο συγγραφικό έργο στην παιδική λογοτεχνία και πολύ αγαπητή σε παιδιά και ενήλικες, η Γιολάντα Τσορώνη μετουσιώνει την αγάπη της για τα παιδιά σε λέξεις που μετατρέπονται σε ιστορίες με πολλά μηνύματα για τα παιδιά.
Τα βιβλία της, από τις εκδόσεις Σαββάλας, προάγουν την κοινωνική και συναισθηματική νοημοσύνη και βοηθούν τα παιδιά να καλλιεργήσουν την ενσυναίσθηση και την αξία της καλοσύνης.
Με αφορμή την πρόσφατη κυκλοφορία βιβλίων της για το παιδικό κοινό αλλά και ενός βιβλίου για ενήλικες, ανταποκρίθηκε με χαρά στην πρόσκλησή μας για μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης.
Έχετε ένα πλούσιο συγγραφικό έργο στην Παιδική Λογοτεχνία. Γιατί επιλέξατε να γράφετε για τα παιδιά; Ποια εσωτερική σας ανάγκη ικανοποιείτε;
Η αγάπη για τα παιδιά με οδήγησε πριν από πολλά χρόνια στην απόφαση να γίνω δασκάλα, αυτή είναι επίσης το κυρίαρχο δικό μου κίνητρο συγγραφής βιβλίων γι’ αυτά. Ζυμώθηκα μαζί τους, ξέρω την ψυχούλα τους, όλα εκείνα που τους δίνουν χαρά, τους φόβους και τις ανασφάλειές τους, τους προβληματισμούς της κάθε ηλικίας, με λίγα λόγια «παίζω στην έδρα μου» εξ επαγγέλματος. Η κάθε ιστορία μου έχει μέσα της τη δική μου ματιά πάνω σε πράγματα ή καταστάσεις και θέλω να μοιραστώ με τα παιδιά αυτή τη ματιά. Γράφω λοιπόν όχι για να πω κάτι, αλλά γιατί έχω κάτι να πω.
Πρόσφατα εκδόθηκαν από τις εκδόσεις Σαββάλας βιβλία σας που εμπλουτίζουν τις σειρές «Βιβλία που προάγουν την συναισθηματική νοημοσύνη» και «Βιβλία που προάγουν την κοινωνική νοημοσύνη». Μιλήστε μας λίγο για τη φιλοσοφία αυτών των βιβλίων και τον τρόπο που βοηθούν το παιδί να αναπτυχθεί;
Στην πρώτη από τις σειρές που αναφέρετε ανήκουν σήμερα πενήντα σχεδόν τίτλοι βιβλίων. Τα συγκεκριμένα ήταν τα πρώτα που εμφανίστηκαν στην εκδοτική βιβλιοπαραγωγή πριν από δεκαπέντε περίπου χρόνια. Εξ αρχής στόχος δικός μου και των εκδόσεων Σαββάλας ήταν να στρέψουμε το ενδιαφέρον γονιών και εκπαιδευτικών στο να βοηθήσουν το παιδί να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του, να κατανοεί την πηγή τους, να μπορεί να τα διαχειρίζεται, ώστε να έχει υγιή κοινωνική ζωή και αποτελεσματικές διαπροσωπικές σχέσεις.
Μέσα από την πλοκή της κάθε ιστορίας ο μικρός αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να έρθει σε «επαφή» με μεγάλη γκάμα συναισθημάτων, να καταλάβει τις αιτίες που τα δημιούργησαν, να τα αναγνωρίσει στις εκφράσεις όσων δρουν, να απενοχοποιηθεί από δικά του αρνητικά συναισθήματα, να ανασύρει βιώματά του για να ερμηνεύσει συμπεριφορές. Θα έλεγα λοιπόν πως τα βιβλία της σειράς αποσκοπούν στη γνωριμία του παιδιού με τον εαυτό του και τον κόσμο που το περιβάλλει. Γονείς και εκπαιδευτικοί μπορούν να βρουν στο τέλος κάθε βιβλίου ποικιλία σχετικών προτάσεων που εξυπηρετούν τους στόχους που ανέφερα.
Η σειρά «Βιβλία που προάγουν την κοινωνική νοημοσύνη» «τσιμπάει» μια συνισταμένη της συναισθηματικής νοημοσύνης, την ενσυναίσθηση, και εστιάζει σε μια πολύ σπουδαία κοινωνική δεξιότητα αυτής, την καλοσύνη. Αποφάσισα να γράψω τις ιστορίες, σκεπτόμενη πως στην εποχή του θυμού, του εκφοβισμού και της μοναχικότητας που ζούμε, γονείς και εκπαιδευτικοί επιβάλλεται να θέσουμε ως προτεραιότητα την ανάπτυξη μιας νοημοσύνης με καρδιά διδάσκοντας στα παιδιά να νοιάζονται για τους άλλους και να ευγνωμονούν όσους τα φροντίζουν και τα αγαπούν. Αξίζει τον κόπο, νομίζω, να καλλιεργήσουμε την αξία αυτή μέσω της συναισθηματικής αγωγής όχι μόνο γιατί μια καλοσυνάτη συμπεριφορά παραδειγματίζει και μυεί με αποτέλεσμα να ανακυκλώνεται, αλλά και γιατί κάνει τον ίδιο τον καλοσυνάτο άνθρωπο πιο χαρούμενο, πιο αγαπητό στον περίγυρό του και εξ αυτού πιο ευτυχισμένο.
Τα παιδιά σήμερα έχουν αρκετά ερεθίσματα για να καταφύγουν στο διάβασμα εξωσχολικών βιβλίων; Πώς θα μπορούσαμε να τα ωθήσουμε στη φιλαναγνωσία;
Αντίθετα. Έχουν πολλά ερεθίσματα για να αποφύγουν το εξωσχολικό βιβλίο. Φροντίζει η τεχνολογία γι’ αυτό. Κι όμως… το βιβλίο ενθαρρύνει τα παιδιά να σκέφτονται, τα εισάγει στις έννοιες «σωστό» και «λάθος», τους δίνει χρόνο να σκεφτούν πως δεν υπάρχει μόνο το άσπρο και το μαύρο, τα βοηθάει να συγκεντρώνονται, εμπλουτίζει το λεξιλόγιό τους. Γι’ αυτό, όσο βρίσκονται ακόμα σε τρυφερές ηλικίες, ας τους ανοίξουμε ένα παράθυρο στον κόσμο του βιβλίου για να το γνωρίσουν και να το αγαπήσουν. Υπάρχουν δρόμοι για να φτάσει το παιδί σε αυτή την αγάπη;
Θα απαντούσα «ναι», αν εμείς ως ενήλικες αφιερώσουμε στο παιδικό βιβλίο χρόνο, προσοχή και σεβασμό: φροντίζουμε να επισκεπτόμαστε μαζί με το παιδί συχνά το βιβλιοπωλείο, αφήνουμε το ίδιο να επιλέγει από τους τίτλους που είναι κατάλληλοι για την ηλικία του, διαβάζουμε μαζί του την ιστορία όταν το βιβλίο έρθει στο σπίτι, εμπλέκουμε τον μικρό αναγνώστη στην υπόθεση, συζητάμε για τους ήρωες και το μήνυμα που αναδεικνύεται από τα γεγονότα που περιγράφονται, κάνουμε πράγματα με αφορμή το βιβλίο (ζωγραφική, κατασκευές, μεταμφιέσεις κ.λπ.) μαζί με το παιδί, του δίνουμε επίσης την ευκαιρία να παρακολουθεί παρουσιάσεις.
Με λίγα λόγια όχι μόνο πρέπει να αισθανθεί πως το βιβλίο δεν τελειώνει όταν τελειώνουν οι σελίδες του, αλλά και ότι «ποτίζεται» από την έννοια μας και τη μυρωδιά μας. Τέλος, για να έχει πιθανότητες να γίνει το παιδί φιλαναγνώστης πρέπει να βλέπει κι εμάς τους ίδιους να διαβάζουμε, αφού «ο καλύτερος δάσκαλος είναι το παράδειγμα».
Δραστηριοποιείστε και στη Λογοτεχνία Ενηλίκων. Η «Σύγκρια» διαδραματίζεται στη Μάνη. Πώς σας ενέπνευσε ο συγκεκριμένος τόπος και σας οδήγησε στη συγγραφή του βιβλίου;
Όταν ένα ζευγάρι της ορεινής, άγονης Μέσα Μάνης δεν έκανε αρσενικά παιδιά ή έκανε μόνο κορίτσια, ο άγραφος νόμος της περιοχής επέτρεπε στον σύζυγο (αν όχι επέβαλε) να πάρει μια δεύτερη γυναίκα στο ίδιο σπίτι, με σκοπό να του εξασφαλίσει αρσενικό απόγονο. Η γυναίκα αυτή, η οποία προερχόταν από κατώτερη τάξη, γινόταν με τον τρόπο αυτόν συν+κυρία της νόμιμης συζύγου και ονομαζόταν «σύγκρια». Έχοντας καταγωγή από τη γειτονική Καλαμάτα, γνώριζα τη συνήθεια αυτή. Αποφάσισα λοιπόν να γράψω το μυθιστόρημα, στηριζόμενη σε μαρτυρίες και πραγματικά περιστατικά, όχι μόνο γιατί ήθελα να μοιραστώ με το ευρύ κοινό αυτό που συνέβαινε, αλλά και για να αναδείξω πως το συναίσθημα μπορεί να επηρεάζεται από την κουλτούρα του τόπου. Η πλοκή της ιστορίας φέρνει αντιμέτωπο τον αναγνώστη με μεγάλα διλήμματα και, παροτρύνοντάς τον σε ενδοσκόπηση, τον καλεί να μπει στη θέση των ηρώων και να αποφασίσει τι θα έκανε ο ίδιος αν βρισκόταν στη θέση τους.
«Ανυπάκουα Πρέπει» ο τίτλος του βιβλίου σας για ενήλικες που μόλις κυκλοφόρησε. Τι ακριβώς πραγματεύεται;
Αφορμή για τη μυθοπλασία στάθηκε ο θεσμός της «μπουρνέσας», μιας πρακτικής που υιοθετούσαν κάποιες γυναίκες στον αλβανικό βορρά προκειμένου να ξεφύγουν από την πλήρη υποταγή στο αντρικό φύλο που τους επέβαλε ο «Κανούν» (το Αστικό Δίκαιο, θα λέγαμε, της περιοχής) και να διεκδικήσουν έτσι μια ανθρώπινη ζωή. «Μπουρνέσα» ωστόσο μπορούσε να γίνει μόνο η πρωτότοκη κόρη της οικογένειας που ορφάνευε από άντρες και από τις πρωτότοκες αυτές μόνο εκείνες που άντεχαν να δώσουν τον όρκο της «διά βίου παρθενίας», έναν όρκο βαρύ που απαιτούσε από τη γυναίκα να ντύνεται και να ζει ως άντρας, να αρνηθεί εφ’ όρου ζωής το φύλο της, τον έρωτα, το δικαίωμά της στη μητρότητα και τη δημιουργία οικογένειας.
Δεκατέσσερα χρόνια ζει η ηρωίδα μου η Ιλιριάνα ως Ιλίρ, όταν οι καταστάσεις τον φέρνουν στη Γαλλία, όπου τα μοντέλα των φύλων που ήξερε καταρρέουν και αρχίζει να βιώνει την εποχή των δαιμόνων με φόντο τις ανθισμένες λεβάντες και τα ηλιοτρόπια της Προβηγκίας. Εκείνο το «για πάντα» του Όρκου που είχε δώσει κάποτε δοκιμάζεται μετά τη γνωριμία του με τον Ζεράρ και η επιλογή να ζήσει πριν πεθάνει τον καλεί. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου επιδιώκω να ταξιδέψω τον αναγνώστη σε τόπους και καρδιές, ενώ ταυτόχρονα τον προκαλώ να μπει στην αρένα της συγκεκριμένης δέσμευσης και να αναμετρηθεί με τους δικούς του δαίμονες.
Ποια είναι τα μελλοντικά σχέδια της Γιολάντας Τσορώνη;
Ο Covid-19 δεν αφήνει περιθώριο σε κανέναν από εμάς να σχεδιάσουμε το μέλλον. Μέχρι λοιπόν να επανέλθουμε σε μια σχετική κανονικότητα, δεν μπορώ να κάνω κάτι περισσότερο από το να συνεχίσω να γράφω. Επειδή η συγγραφή, ούτως ή άλλως, είναι μια μοναχική δραστηριότητα, μπορώ να πω πως οι μήνες της καραντίνας ήταν για μένα πολύ αποδοτικοί, καθώς προέκυψαν κατά τη διάρκειά της δέκα καινούριες ιστορίες. Οι περισσότερες εικονογραφούνται αυτόν τον καιρό και τέσσερις από αυτές αναμένεται να κυκλοφορήσουν την άνοιξη. Ελπίζω και εύχομαι να τελειώσει όσο το δυνατόν πιο σύντομα όλη αυτή η δοκιμασία για να βρει η ζωή μας τον ρυθμό της, να κάνουμε όλα εκείνα που έχουμε αφήσει να περιμένουν.
