Μιλώ για την ντροπή χωρίς να ντρέπομαι

Μιλώ για την ντροπή χωρίς να ντρέπομαι

«Δεν χρειάζεται να ντρεπόμαστε για τα δάκρυά μας»(Charles Dickens)

Ο κοινωνικός παράγοντας που πυροδοτεί το συναίσθημα της ντροπής είναι το «βλέμμα του Άλλου».  Από εκεί  θα ξεκινήσει η ντροπή το ταξίδι της, καθώς είναι ανύπαρκτη χωρίς αυτό το βλέμμα. Η ντροπή είναι ένα σφαιρικό συναίσθημα, γιατί μας καταλαμβάνει ολόκληρους και αποτελεί πάντα μια δυσάρεστη και επώδυνη εμπειρία. Αυτός που ντρέπεται, αισθάνεσαι αποπροσανατολισμένος και εκτεθειμένος όχι μόνο στην κριτική, αλλά και στον εμπαιγμό, στην κοροϊδία.

Ακόμη και τώρα που πέρασαν τόσα χρόνια και η ωριμότητα μαζί με τις εμπειρίες της ζωής με έχουν μεταμορφώσει, εξακολουθώ κάποιες φορές να νοιώθω άβολα όταν βρίσκομαι σε  μεγάλες συναθροίσεις με πολλά άγνωστα πρόσωπα. Τότε, πάντα η μνήμη επιστρέφει στην τραυματική εμπειρία που βίωσα σ’ εκείνο το μασκέ πάρτι στα 13 μου χρόνια:

 «Ήταν ένα αποκριάτικο πάρτι που διοργάνωναν οικογενειακοί γνωστοί για τα παιδιά τους. Πήγα γιατί δεν μπορούσα να πω τη λέξη «ΟΧΙ» στους γονείς μου, αν και διαισθητικά γνώριζα ότι δεν θα περάσω καλά. Εκείνο το Σαββατιάτικο απόγευμα με το που μπήκα στη σάλα του πλούσιου σπιτιού κι ένοιωσα να καρφώνονται επάνω μου τα «εξονυχιστικά» βλέμματα των άλλων άγνωστων παιδιών ένοιωσα διάφανη/γυμνή. Καθώς ήμουν χοντρούλα ήξερα πως η «χειροποίητη» στολή της μικρής Ολλανδέζας, με το αστείο καπελάκι δεν με κολάκευαν καθόλου. Κάθισα σε μιαν άκρη και με πλημμύρισε ένα δυσάρεστο συναίσθημα  ζέστης και κοκκινίσματος, ήθελα να κρυφτώ, να ‘’ανοίξει η γη να με καταπιεί’’. Στην πραγματικότητα αν και κανείς δεν μου έδινε σημασία, εγώ ΝΤΡΕΠΟΜΟΥΝ. Κι ενώ τα υπέροχα πλάσματα στροβιλίζονταν στους ρυθμούς της εποχής, εξαφανίστηκα στο μπάνιο. Εκεί άφησα ελεύθερα τα δάκρυα. Ειλικρινά τότε δεν ήξερα γιατί ακριβώς έκλαιγα: πίστευα ότι δεν ήμουν αρεστή, δεν ταίριαζα με τους υπόλοιπους, ο εαυτός μου ήταν υποδεέστερος; Εκεί με αναζήτησε και με βρήκε η διοργανώτρια κυρία στο τέλος της βραδιάς και ντράπηκα περισσότερο.  Επέστρεψα άρρωστη στο σπίτι μου, με διαταραχές από το στομάχι…»

  Η ντροπή, είναι ένα συναίσθημα «μη λεκτικό», που το κρατάς μέσα σου, αφήνοντάς το να βλάπτει μακροχρόνια την ψυχή σου και να παραλύει τις αντιδράσεις σου. Ανήκει στα κοινωνικά συναισθήματα καθώς συνδέεται άμεσα με το περιφρονητικό βλέμμα των άλλων. Είναι αλήθεια, πως όταν ντρεπόμαστε νοιώθουμε ότι κάποιος βλέπει  μέσα μας και μας επικρίνει. Έτσι θα αρχίσουμε να βιώνουμε με άγχος τις κοινωνικές συναναστροφές, πιστεύοντας πως είναι απειλητικές για την αυτοεικόνα μας.

H στάση των γονιών και η σχέση που έχουν με το παιδί τους είναι αυτές που καθορίζουν το κατά πόσο ένα παιδί θα ξεπεράσει τους κοινωνικούς του φόβους και την ντροπαλοσύνη του, είτε αυτή είναι μια φυσιολογική αντίδραση της ηλικίας του είτε ένα έμφυτο κομμάτι της ιδιοσυγκρασίας του.

Η ντροπή έχει ονομαστεί και “συναίσθημα της αυτοσυνείδησης”. Την νοιώθεις κι εσύ όταν αξιολογώντας τον εαυτό σου τον βρίσκεις ανεπαρκή και ανίκανο, χωρίς προτερήματα και δεξιότητες. Σχετίζεται στενά με τη βαθιά πεποίθηση ότι δεν θα γίνεις αποδεκτή λόγω των μειονεκτημάτων σου, ενώ ταυτόχρονα έχεις ανάγκη την αποδοχή των άλλων, καθώς δίνεις μεγάλη σπουδαιότητα στην κοινωνική αναγνώριση.

Αν πιστεύεις πως ανήκεις στους ντροπαλούς προσπάθησε να αμβλύνεις κάποιες από τις συμπεριφορές σου ώστε να αποκτήσεις αυτοπεποίθηση:

Προσπάθησε να απομακρύνεις τις αυτόματες/αρνητικές σκέψεις όταν κατακλύζουν το μυαλό σου, όπως: «Από το άγχος μου πάλι θα μπερδέψω τα λόγια μου, θα λέω βλακείες στην παρέα και θα με κοιτάζουν περίεργα. Θα σκέφτονται τι χαζή που είμαι».

Εξασκήσου στην επικοινωνία μέσα από μικρές/απλές τεχνικές: Να κοιτάζεις στα μάτια το συνομιλητή σου και να τον ακούς προσεκτικά. Φρόντιζε να έχεις χαλαρή στάση, να έχεις ανοιχτές τις παλάμες σου ανοιχτές και όχι σφιγμένες. Να σκύβεις ελαφρά προς το μέρος αυτού που μιλά και να απαντάς αργά και καθαρά.

Προσπάθησε να καταπολεμήσεις την τάση απομόνωσης αρχίζοντας  με σχετικά εύκολες τεχνικές, για  παράδειγμα ρωτώντας ένα άγνωστο την ώρα στη στάση του λεωφορείου. Προχωρώντας σε δυσκολότερα στη συνέχεια, όπως το να δοκιμάσεις να πας πρώτη στο εστιατόριο που έχεις ραντεβού με τους φίλους σου.

Να μην ξεχνάς ότι οι αλλαγές στην συμπεριφορά σου μπορούν να γίνουν με πολύ μικρά βήματα, προσαρμοσμένα στον δικό σου προσωπικό ρυθμό. Και να θυμάσαι ότι τα πάντα μπορούν να αλλάξουν. Η προϋπόθεση είναι να επιλέξεις την ΑΛΛΑΓΗ.

Βάσω Σίδη για το eWoman, 1 /4/2021

[www.vaso-sidi.gr]