Υπάρχουν άνθρωποι που νιώθεις πως τους ξέρεις χωρίς καν να τους έχεις συναντήσει. Αρκούν οι λέξεις και η κοινή θέαση της ζωής, που αυτές μαρτυρούν, για να βεβαιωθείς. Έτσι συνέβη και με την Κατερίνα Σχισμένου.
Γνώριζα για τη δυναμική γυναίκα, την Ηπειρώτισσα με το σπινθηροβόλο πνεύμα και τις όμορφες γραφές. Έτσι, όταν πρωτομιλήσαμε, ένιωσα πως απλά συνεχίζαμε μια κουβέντα που κάποτε αφήσαμε στη μέση, σε κάποια πέτρινη πλατεία, κάτω από κάποιον πλάτανο στην πατρίδα μας.
Η συγγραφέας, Κατερίνα Σχισμένου, κυκλοφόρησε πρόσφατα με τις Εκδόσεις Πηγή τη συλλογή διηγημάτων της "Στοιχειωμένη Ήπειρος". Κάπου μεταξύ Άρτας και Αθήνας, καταφέραμε να συντονίσουμε αυτή τη συνέντευξη. Την ευχαριστώ από την καρδιά μου για την τιμή που μου έκανε.
Η "Στοιχειωμένη Ήπειρος" κυκλοφορεί εδώ και λίγο καιρό από τις Εκδόσεις Πηγή. Πρόκειται για μια συλλογή σκοτεινών διηγημάτων από την ιδιαίτερη πατρίδα σας την Ήπειρο. Πώς προέκυψαν οι ιστορίες που περιλαμβάνονται στο βιβλίο;
Η Ήπειρος αποτελεί για μένα όχι μόνο πατρίδα αλλά και μια περιοχή με πολλές ιστορίες και μύθους που κυκλοφορούσαν στα αυτιά μου από τότε που γεννήθηκα. Θυμάμαι και τις δύο γιαγιάδες μου από διαφορετικές περιοχές να μου αφηγούνται ιστορίες και παραμύθια αλλά και αργότερα τους γονείς μου, ανθρώπους που γνώρισα και μου εμπιστεύτηκαν τις δικές τους αφηγήσεις ή ζωές. Ακόμη έχω την εικόνα, συγκεκριμένα την ορεινή μου τη γιαγιά, μια υπέροχη γυναίκα να με παίρνει δίπλα στο τζάκι όταν έπιανε ξαφνική νεροποντή τα καλοκαίρια που επισκεπτόμουν το ορεινό μου το χωριό και να μου αφηγείται τους δικούς της μύθους. Πραγματικότητα και μυθοπλασία. Δε νομίζω να υπάρχει καλύτερος και βιωματικότερος τρόπος ν΄αποτυπωθεί στην παιδική ψυχή η Ήπειρος των μύθων και των θρύλων, των σκοτεινών δρόμων και φαντασμάτων με καλύτερο τρόπο.
Πόση έρευνα απαιτήθηκε για αυτό το πόνημα; Αντιμετωπίσατε δυσκολίες κατά τη συγγραφή του;
Τίποτα δεν είναι δύσκολο ή ακατόρθωτο όταν είναι ώριμο να βγει και να καταγραφεί. Μεγαλύτερη δυσκολία δεν είναι η έρευνα και η συλλογή, όσο η προσωπική ενδότερη επεξεργασία που υπόκειται κάθε μύθος και ιστορία προκειμένου να καταγραφεί έτσι όπως πρέπει, να τοποθετηθεί εκεί που πρέπει καθώς και να γίνει και η κατάλληλη προσέγγισή του από τον συγγραφέα. Τίποτα φυσικά δεν είναι ούτε εύκολο, ούτε απλό αλλά και πολλές φορές βασανιστικό. Μερικές από τις ιστορίες που αφηγούμαι χρειάστηκαν χρόνια για να βγουν, άλλες ήταν πολύ επώδυνες και άλλες πολύ σκληρές. Κι όμως βγήκαν τελικά. Χρειάζεται καμιά φορά τόλμη.
Ποια κομμάτια της κοσμοθεωρίας της Κατερίνας Σχισμένου μπορεί να βρει κανείς πίσω από τις λέξεις;
Οι λέξεις είναι τα όρια του κόσμου μας και όχι μόνο, θα προσθέσω. Με τις λέξεις εκφραζόμαστε, ταυτιζόμαστε και προχωρούμε. Σχεδόν στην κατακλείδα κάθε ιστορίας μου υπάρχει και μια μικρή φράση, μπορεί να είναι ενός δημοτικού τραγουδιού, του Νίτσε, μιας άλλης φράσης που κατακάθισε μέσα μου και με παίδεψε, μια ανάσα- κάποιες φορές ένας βαθύς αναστεναγμός- μια σκέψη κάποιες άλλες. Θητεία στο σκοτάδι και στα βαθύτερα και κρυμμένα των ψυχών μας είναι τα κομμάτια της κοσμοθεωρίας μου. Από κει ξεκίνησα έτσι πορεύτηκα και οι διαδρομές πάντοτε θα είναι πολλές. Δεν υπάρχει ούτε μία θεωρία εξ΄άλλου, ούτε ένας κόσμος. Είμαστε παιδιά πολλών γενιών και ανθρώπων.
Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή; Ποια εσωτερική ανάγκη σας ικανοποιούν οι λέξεις;
Νομίζω πως έρχεται κάποια στιγμή στις ζωές μας, όπου αφήνεις ένα στίγμα. Μπορεί να είναι οτιδήποτε, όμως το αφήνεις. Έτσι αποφάσισα κι εγώ να εκδώσω αυτές τις ιστορίες που εδώ και χρόνια κουβαλούσα μεταξύ συνειδητού και ασυνειδήτου, μεταξύ γνώσης και επίγνωσης, έχοντας ήδη κάνει αρκετά ταξίδια σε ανθρώπινες ψυχές και ακρογιαλιές, βουνά και κορυφές, απάτητες πολιτείες σκέφτηκα πως ήρθε η στιγμή. Δε γράφω τώρα τελευταία, γράφω εδώ και δεκαετίες και τα τελευταία χρόνια απλώς εκτίθεται δημοσία η γραφή μου. Οι ανάγκες οι εσωτερικές είναι πολλές και συνήθως μη περιγράψιμες γιατί είναι αρκετά μαγικές και ιδιαιτέρως προσωπικές. Μπορεί να γράφει κάποιος από ναρκισσισμό, έως κάθαρση. Υπάρχουν πολλές αποχρώσεις έκφρασης και «έκθεσης»...
Υπάρχει κάποιο ανάγνωσμα που να το ζηλέψατε δημιουργικά; Να το διαβάσατε και να νιώσατε πως πολύ θα θέλατε να το έχετε γράψει εσείς;
Υπάρχουν πολλά που θα ήθελα όχι μόνο να είχα γράψει εγώ, αλλά και να είχα προλάβει να ζήσω ή να προσεγγίσω έστω. Ζηλεύω τους συγγραφείς που γεύτηκαν την Αναγέννηση και τον Ρομαντισμό. Ζηλεύω την εποχή του Παρισιού το Μάη του ’68. Ζηλεύω την τόλμη των συγγραφέων και ποιητών μετά την κατοχή και τον εμφύλιο χωρίς να ζηλεύω την εποχή. Θαυμάζω συγγραφείς για την τόλμη και την πένα τους, προσπαθώ να διδαχθώ από τους νεώτερους σύγχρονούς μου τις δικές τους πλοκές και ιστορίες τα δικά τους αδιέξοδα που τα μετέτρεψαν σε δρόμους και συγγραφικές λεωφόρους. Θα ήθελα να περπατήσω από τα ανεμοδαρμένα ύψη των Μπροντέ έως το βομβαρδισμένο Βερολίνο και Δρέσδη. Διαβάζω όσο μπορώ και είναι πολλά που θα ήθελα να τα είχα σκεφτεί εγώ και να τα καταθέσω. Νομίζω όμως πως υπάρχει χώρος και ευκαιρίες για όλους μας.
Εδώ και καιρό οι ζωές μας έχουν μπει στον πάγο λόγω της κατάστασης στον παγκόσμιο χάρτη. Πόσο σας επηρέασε δημιουργικά η καραντίνα;
Δεν εξέλαβα ποτέ την καραντίνα σαν πάγο στις ζωές μας. Η ζωή έχει τόση δύναμη και ενεργητικότητα καθημερινά με το που ανοίγει κανείς τα βλέφαρά του και βλέπει την καινούργια μέρα έξω από το παράθυρό του. Σημασία έχει να έχεις παράθυρα κάθε φύσεως και να βλέπεις, να κάνεις αποδράσεις χωρίς πάντοτε να απαιτούνται αεροπλάνα και αυτοκίνητα, με τα πόδια της ψυχής και του νου μπορείς να διανύσεις χιλιόμετρα. Ήταν βεβαίως μια πολύ στενάχωρη κατάσταση αλλά ήταν και ένα καλό φρενάρισμα στους έντονους ρυθμούς της καθημερινής μας πάλης για επιβίωση. Σίγουρα δημιουργήθηκαν νέα δεδομένα και απαιτήσεις που δεν είχαμε τον επαρκή χρόνο να επεξεργαστούμε κατάλληλα, αλλά η ζωή τις περισσότερες φορές προχωράει πιο γρήγορα από μας και τους δικούς μας ρυθμούς.
Ετοιμάζετε κάτι αυτόν τον καιρό;
Αυτό τον καιρό έχω την τύχη να διαβάζω νέες εκδόσεις από πολύ αγαπημένα μου πρόσωπα και φίλους Ηπειρώτες και μη, αλλά υπάρχουν ακόμη αρκετά που καταγράφω για να δουν ίσως μελλοντικά κι αυτά το δημόσιο φως. Είναι ακόμη πολύ νωρίς μιας και ακόμη βρίσκονται στη διεργασία της παραγωγής και διαμόρφωσης. Σας εύχομαι όμως και σε σας και στο δικό σας νέο πόνημα πολλούς και εξαιρετικούς δρόμους και σας ευχαριστώ γι΄αυτή την μοναδική ευκαιρία.
