«Si vis amari, ama» - «Αν θέλεις να σε αγαπούν, να αγαπάς» (Σενέκας)
Φέτος ζούμε μια αλλιώτικη Άνοιξη. Ένας παράξενος - αλαζονικός Απρίλης οδεύει στο τέλος του. Και η ζωή προσπαθεί να επανέλθει δειλά σε μια κανονικότητα. Είναι γεγονός ότι ένας μικρός ιός/δολοφόνος ξαπλώθηκε με τεράστια ταχύτητα σε όλον τον πλανήτη, πάγωσε τα πάντα και οδήγησε πολλές χιλιάδες ανθρώπων στο θάνατο. O καθένας από εμάς έχει κατανοήσει την ασημαντότητά του, καθώς και το ότι στη ζωή τα πάντα μπορούν να ανατραπούν. Ο υποχρεωτικός εγκλεισμός μας οδήγησε σε μια εσωτερική στροφή και αναμέτρηση με τον εαυτό μας. Η πανδημία μοιραία βοήθησε στην αποδοχή, πως είμαστε φιλοξενούμενοι και όχι κυρίαρχοι. Κι ακόμα, το αίσθημα του φόβου μας φέρνει ακόμα πιο κοντά σε αυτούς που αγαπάμε, ανεξάρτητα από την απόσταση που μας χωρίζει. Μας φέρνει μπροστά στο νοιάξιμο και στην αγάπη. Την αγάπη που είναι ιαματική και παντοδύναμη γιατί μπορεί να αναδημιουργήσει το χρόνο και να ζωντανέψει τη ανθρώπινη ύπαρξη.
Τι είναι αυτό που το λένε Αγάπη; Είναι αλήθεια πως κάθε προσπάθεια ορισμού της έννοιας συναντά δυσκολίες καθώς προσκρούει στις πολλαπλές αποχρώσεις της αγάπης.
Οι βιολόγοι λένε πως είναι χημεία, καθώς ο εγκέφαλος απελευθερώνει έναν τεράστιο συνδυασμό ορμονών, φερομονών, ντοπαμίνης, σεροτονίνης, νορεπινεφρίνης, ωκιτοκίνης και άλλων. Από τη σκοπιά της εξέλιξης, η αγάπη μπορεί να αντιμετωπισθεί σαν μηχανισμός επιβίωσης γιατί ο άνθρωπος είναι ον κοινωνικό.
Η αγάπη είναι ένα υποκειμενικό συναίσθημα έντονης στοργής και προσωπικής αφοσίωσης. Σε αντίθεση με τον έρωτα που είναι θυελλώδης, η αγάπη είναι ειρηνική. Ο έρωτας είναι εγωισμός, η αγάπη αυταπάρνηση. « Αγάπη δεν είναι να κοιτάζει ο ένας τον άλλον, αγάπη είναι να κοιτάζουν και οι δυο προς την ίδια κατεύθυνση», έγραψε ο Λέο Μπουσκάλια. Η ανώριμη αγάπη λέει «σ’αγαπώ» επειδή σε χρειάζομαι. Η ώριμη όμως αγάπη θα πει, σε χρειάζομαι γιατί «σ’αγαπώ».
Προϋπόθεση της αληθινής αγάπης είναι η απελευθέρωση από την επιθυμία που συνάμα είναι και απαίτηση έναντι των άλλων. Η μοναδική εγγύηση της για το μοίρασμα της αληθινής αγάπης είναι η εμπιστοσύνη στον εαυτό μας. «Η αγάπη δεν κατέχει, ούτε κατέχεται γιατί η αγάπη αρκείται στην αγάπη», έγραψε ο μεγάλος μύστης Χαλίλ Γκιμπράν στον « Κήπο του Προφήτη».
Η δυνατή, η απέραντη, η ολόφωτη αγάπη υμνείται από τον Γιάννη Ρίτσο, τον μεγάλο ποιητή μας, στην πρώτη του ποιητική συλλογή, «την Εαρινή Συμφωνία», που γράφτηκε την άνοιξη του 1938. Ο ποιητής νοσηλευόταν στο Σανατόριο της Πάρνηθας και καθώς ερχόταν σε καθημερινή επαφή με την ανοιξιάτικη φύση, προαισθάνθηκε τον ερχομό της προδιαγεγραμμένης από τη Μοίρα γυναίκας. Η άνοιξη, με την ουσιαστική αλλά και με την μεταφορική σημασία της λέξης, εμφανίζεται ήδη από τους πρώτους στίχους τού έργου: «Έτσι σεμνός/ακέραιος/ έτσι πασίχαρος κι αθώος /θα περάσω κάτω απ’ τις ανθισμένες ακακίες των χαδιών σου/ και θα ραμφίσω / το πάμφωτο τζάμι του έαρος…»
Ο ποιητής προαισθάνεται το πλησίασμα της μοιραίας γυναίκας, τον ερχομό της μεγάλης αγάπης, και παρακαλεί να παραταθεί το μαγικό διάστημα της αναμονής, για να βιώσει αυτές τις «υπερπληρωμένες ώρες» όσο γίνεται περισσότερο… Η ηδονή της αναμονής στην πιο εξαίσια έκφρασή της:
«Μη με καλέσεις ακόμη. /Ας παρατείνουμε αυτές τις ώρες τις θαμπές τις υπερπληρωμένες/που δυο κόσμοι ανταμώνονται…»
Ένας από τους αγαπημένους μας Έλληνες συγγραφείς που ύμνησαν την αγάπη είναι και ο Μενέλαος Λουντέμης ο οποίος γράφει στο πολυδιαβασμένο του: « Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα: « …Άμα πεινάς το ξέρεις. Φωνάζουν τα σπλάχνα σου. Άμα κρυώνεις, το ίδιο. Άμα αγαπάς, πως το καταλαβαίνεις; Γιατί: τι είναι η αγάπη; Κάποιος είπε πως είναι κάτι σαν φωτιά. Μα είναι; Άλλος είπε, πως είναι δροσούλα, άλλος σαν δοξαριά. Τι είναι τέλος πάντων…..Βάλε μια δύση κι ένα βαρκάκι να λιώνει μέσα. Ομορφιά! Μα αν δεν υπάρχει μάτι να το δει, είναι ομορφιά;…Ένας βαρκάρης θ’ αφήσει τα κουπιά και θα σκουπίσει το κούτελό του. Δεν θα ξέρει να πει τίποτα. Μπορεί αυτό να είναι αγάπη. Μα είναι;….Όποιος αγαπά δεν μπορεί να το πει. Κι όποιος δεν αγαπά δεν το ξέρει…».
Αλλά, ο φιλόσοφος και ποιητής Σίλερ τονίζει με έμφαση πως « η πείνα και η αγάπη στηρίζουν το μηχανισμό του κόσμου». Η πείνα αφορά την ικανοποίηση των αναγκών για την υλική επιβίωση του ατόμου. Η αγάπη στρέφεται στο αντικείμενο και διευκολύνει την συνύπαρξη των ανθρώπων μέσα από τους ισχυρούς δεσμούς /σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσά τους.
30 Απρίλη 2020, Βάσω Σίδη
