Είναι αλήθεια ότι στη χώρα μας μια σειρά από αναχρονιστικές, συντηρητικές νοοτροπίες και πρακτικές που σχετίζονται με τα έμφυλα στερεότυπα έχουν υποχωρήσει τις τελευταίες δεκαετίες. Εν τούτοις, η πραγματικότητα μας αποδεικνύει πως ακόμη και σήμερα η ανισότητα παραμένει και ο δρόμος για την κατάκτηση της ουσιαστικής ισότητας, παραμένει μακρύς.
Όλες οι μορφές βίας έχουν κύριους αποδέκτες γυναίκες και νεαρά κορίτσια.
Οι αποχρώσεις της βίας είναι σκοτεινές και τα σημάδια της δυστυχώς «σημαδεύουν» τα θύματα σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους.
Το «όχι» της Ελένης, όπως και τόσων άλλων γυναικών θυμάτων βιασμού και σεξουαλικών επιθέσεων, είναι απολύτως καθαρό. Αυτό ακριβώς το «όχι», η Ελένη πλήρωσε με τη ζωή της, καθώς αρνήθηκε να συνευρεθεί σεξουαλικά με τους δύο νεαρούς άνδρες. Οι δράστες της πιο ακραίας μορφής έμφυλης βίας, οι δολοφόνοι της, έχοντας τοξική αρρενωπότητα που την ταυτίζουν με τον σεξισμό, την επιθετικότητα και τη βία, αρνούνται να δεχθούν το δικαίωμα της Ελένης στην αυτοδιάθεση του σώματός της. Η συναίνεση ή μη των γυναικών δεν μετρά, καθώς «εκ του φυσικού τους» πρέπει να υποτάσσονται στην ανδρική θέληση.
Οι ορισμοί της έμφυλης βίας είναι πολλοί και ποικίλοι ανάλογα με το ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο. Διαχρονικά όμως ο πυρήνας της είναι μέσα στην ιστορικά διαπιστωμένη ανισότητα στις σχέσεις κοινωνικής ισχύος/εξουσίας μεταξύ ανδρών και γυναικών, η οποία οδήγησε στην κυριαρχία των ανδρών επί των γυναικών και στις διακρίσεις σε βάρος τους. Περιλαμβάνει οποιαδήποτε επιβλαβή πράξη, κατά της αξιοπρέπειας και της ακεραιότητας όσων την υφίστανται. Ακόμη και οι απειλές τέτοιων πράξεων, ο εξαναγκασμός ή/και η στέρηση ελευθερίας – αποτελούν έμφυλη βία. Εμπεριέχει τη χρήση υπαρκτής ή υποτιθέμενης δύναμης – εξουσίας και χρησιμοποιείται ως μέσο άσκησης κοινωνικού ελέγχου, τιμωρίας και «σωφρονισμού» των ατόμων που την υφίστανται. Αποτελεί ποινικό αδίκημα που τιμωρείται αυστηρότατα από την ελληνική νομοθεσία.
Η έμφυλη βία είναι ιδιαίτερα επώδυνο βίωμα. Απειλεί τη σωματική υγεία των γυναικών και των ατόμων, που την έχουν υποστεί ή κινδυνεύουν από αυτή. Οι συνέπειες είναι διαφόρου βαθμού σωματικές βλάβες, ακόμη και θάνατος. Οι επιπτώσεις της στην ψυχική υγεία είναι ιδιαίτερα σοβαρές και συνιστούν συναισθηματική αποσταθεροποίηση, μετατραυματικό στρες, κατάθλιψη και τάσεις αυτοκαταστροφής που σε πολλές περιπτώσεις σημαδεύουν τα θύματα. Ιδιαίτερα σοβαρές είναι και οι επιπτώσεις στην κοινωνικότητα των γυναικών, αφού συχνά όσες έχουν υποστεί έμφυλη βία κατηγορούνται οι ίδιες για όσα τους συνέβησαν, στιγματίζονται, απομονώνονται και απορρίπτονται από το κοινωνικό τους περιβάλλον και χάνουν την κοινωνική λειτουργικότητας τους εάν δεν ζητήσουν βοήθεια και ψυχοκοινωνική στήριξη.
Η έμφυλη βία παρότι καθημερινό φαινόμενο παραμένει αόρατο, καθώς το ποσοστό καταγγελιών είναι μικρό. Η μηδενική ανοχή απέναντι στην όποια μορφή βίας είναι η μόνη ενδεδειγμένη λύση. Για την εξάλειψη της, είναι απαραίτητη η ευαισθητοποίηση και η συμβολή όλων μας. Γι αυτό:
«Don’t skip. Μην την προσπερνάς όταν τη συναντάς δίπλα σου»
Βάσω Σίδη, 21 Μαΐου 2020
