«Δεν γεννιέσαι γυναίκα. Γίνεσαι γυναίκα» (Σιμόν ντε Μποβουάρ)
Για την γιορτή της γυναίκας στις 8 του Μάρτη που περισσότερο είναι επέτειος ιστορική/ αναδρομή/ προσπάθεια ευαισθητοποίησης όλων των γυναικών, θα προσπαθήσω να σκιαγραφήσω τη γυναίκα μέσα από τη λογοτεχνία. Σύγχρονες γυναίκες συγγραφείς γράφουν και εμπνέονται από τη γυναίκα, περιγράφουν τον κόσμο της, τον οποίο γνωρίζουν καλά.
Παρουσιάζοντας τα πρόσφατα έργα τριών σπουδαίων κυριών της λογοτεχνίας, που έχουν ήδη αγαπηθεί από το κοινό, θα προσπαθήσω να αναλύσω τις ηρωίδες τους.
Πρόκειται για το πρώτο μυθοπλαστικό έργο «Εκεί που τραγουδάνε οι καραβίδες» (εκδόσεις Δώμα, 2018 ), της Αμερικανίδας Ντέλια Όουενς, το τελευταίο της πόνημα «Η απατηλή ζωή των ενηλίκων» (εκδόσεις Πατάκη, 2020), της Ιταλίδας Έλενα Φερράντε, καθώς και το πρόσφατο και πολύ προσωπικό μυθιστόρημα «Κόντρα στο κύμα» (εκδόσεις Διόπτρα, 2020) της πολυαγαπημένης και πολυδιαβασμένης μας Αλκυόνης Παπαδάκη.
Το βιβλίο της Όουενς, «Εκεί που τραγουδάνε οι καραβίδες», που το διάβασα το περασμένο καλοκαίρι απνευστί, αποτελεί ένα από τα καλύτερα βιβλία της χρονιάς. Η συγγραφέας καθώς είναι ζωολόγος, μέσα από μια γραφή ποιητική, μεταδίδει στον αναγνώστη τον παλμό της φύσης. Η ηρωίδα της είναι η Κάϊα, η «πιτσιρίκα του βάλτου», που διαχρονικά το μοναδικό σημείο αναφοράς της ζωής της, είναι η εγκατάλειψη. Ο βάλτος αντικατοπτρίζει την μοναξιά της.
Η συγγραφέας μας διηγείται την γλυκόπικρη ιστορία της Κάϊα, που είναι ένα σκληρό/επώδυνο/σπαραχτικό ταξίδι ενηλικίωσης. Η Κάϊα ανακαλύπτει τον εαυτό της, μέσα στην παρθένα ομορφιά του τόπου – ένα μικρό ψαροχώρι στη Νότια Καρολίνα- αφήνεται στη ζωή της μοναξιάς, γνωρίζει την σκληρότητα μιας κοινωνίας γεμάτης προκατάληψη. Όταν όμως θα γνωρίσει τον έρωτα ή την αίσθηση/ψευδαίσθησή του, θα πληγωθεί και θα απομονωθεί ακόμα περισσότερο, για να γίνει ίδια με τα πλάσματα του βάλτου. Η Κάϊα είναι αγνή και ειλικρινής. Τρυφερή, ευαίσθητη και συνάμα δυνατή έχει συμφιλιωθεί με τον εαυτό της, έχει όμως ανάγκη από την αγάπη. Η ιστορία της είναι ωδή στη φιλία, που γεννάει αγάπη, στην προσφορά, στον έρωτα. Είναι η ιστορία της εξιχνίασης ενός εγκλήματος, του οποίου ο δράστης θα αποκαλυφθεί στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου.
« …Η νύχτα έπεσε κι ο Τέιτ πήρε και πάλι τον δρόμο για το καλύβι. Φθάνοντας όμως στη λιμνοθάλασσα, στάθηκε για να δει τις εκατοντάδες πυγολαμπίδες να στέλνουν τα σινιάλα τους στις πιο σκοτεινές άκρες του βάλτου. Πέρα εκεί έξω, πέρα στα βάθη, εκεί που τραγουδάνε οι καραβίδες».
Την Έλενα Φερράντε την γνωρίσαμε και την αγαπήσαμε μέσα από την «Τετραλογία της Νάπολης», που κατέκτησε παγκόσμια το κοινό και τους κριτικούς. Η συγγραφέας, μέσα από πρωτοπρόσωπη αφήγηση μιλάει σαν γυναίκα σε γυναίκα με ειλικρίνεια, αποκαλύπτοντας τις πιο βαθιές σκέψεις και τον συναισθηματικό κόσμο των ηρωίδων της με ευαισθησία αλλά και τόλμη. Ηρωίδα στην «Απατηλή ζωή των ενηλίκων» είναι η έφηβη Τζοβάνα, η οποία μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, αφηγείται πώς βλέπει τον κόσμο μια έφηβη, όταν όλα αυτά που είχε μάθει να εκτιμά και να σέβεται - γονείς/ οικογένεια/περιβάλλον- αρχίζουν να διαφοροποιούνται ή να καταρρέουν. Η Τζοβάνα, μέσα από τις εσωτερικές αλλά και εξωτερικές μεταβολές της εφηβείας, θα προσπαθήσει να αποδεχθεί επώδυνα τη νέα πραγματικότητα αλλά και να ερμηνεύσει τη συμπεριφορά των ενηλίκων.
Η Φερράντε με ρεαλισμό και διεισδυτικό βλέμμα διερευνά τον συναισθηματικό κόσμο της ηρωίδας της. Καταφέρνει με τρόπο μοναδικό να βάλει τον αναγνώστη στο μυαλό της Τζοβάνας, για να δει πως όλα αυτά που μοιάζουν παράλογα – οι μεταπτώσεις, η απομόνωση, η ζήλεια, ο φόβος και η θλίψη – έχουν τελικά νόημα. Ταυτόχρονα αναλύει με τρόπο μοναδικό το κατά πόσο οι ενήλικες/γονείς παίρνουν την ευθύνη να γκρεμίσουν τη γαλήνη των παιδιών παρασυρμένοι από τα πάθη τους. Είναι ένα όμορφο βιβλίο για τη διάψευση των ψευδαισθήσεων με φόντο τα ζωντανά χρώματα της Νάπολης, τους δρόμους, τις συνοικίες και τη ζωή των κατοίκων.
«Δυο χρόνια πριν φύγει από το σπίτι, ο πατέρας μου είπε στη μητέρα μου ότι ήμουν πολύ άσχημη. Τη φράση αυτή την είπε ψιθυριστά…Εγώ πάλι κατάφερα να ξεγλιστρήσω κι εξακολουθώ να ξεγλιστρώ ακόμη και τώρα, μέσα από αυτές τις γραμμές που θέλουν να αποτυπώσουν την ιστορία μου…».
Το «Κόντρα στο κύμα», είναι το πρόσφατο μυθιστόρημα της Αλκυόνης Παπαδάκη, της αγαπημένης μας Κυρίας της Ελληνικής λογοτεχνίας, της «λογοτέχνισσας», όπως αυτοαποκαλείται. Στο βιβλίο αυτό, το αναγνωστικό κοινό θα αναγνωρίσει πολλά κομμάτια της προσωπικής ζωής της συγγραφέως. Η Μαργαρίτα - η ηρωίδα της - μια γυναίκα αντισυμβατική, που πάντοτε πάλευε κόντρα στο κύμα, αφηγείται τη ζωή της. Μια ζωή πολυτάραχη, γεμάτη αναταράξεις και ανατροπές. Η Μαργαρίτα θυμάται την δύσκολη παιδική της ηλικία, τα γεγονότα που την σημάδεψαν, τις πληγές που έμειναν στην ψυχή της αλλά και τα πρόσωπα που την διαμόρφωσαν.
«Όσο μεγαλώνεις, όλο και συχνότερα σεργιανίζει το μυαλό σου σ’εκείνα τα ξεχασμένα μονοπάτια της ζωής», μας λέει και αρχίζει να ξετυλίγει αριστοτεχνικά σκέψεις και συναισθήματα. Είναι ονειροπόλα αλλά συνάμα δυναμική. Ακολουθώντας τις παρορμήσεις της οδηγήθηκε πολλές φορές στην άκρη του γκρεμού. Γνώριζε όμως ότι μόνη της οδήγησε τη ζωή της στα αδιέξοδα γι αυτό ποτέ της δεν έχασε το νήμα της ζωής. Η αγαπημένη μας συγγραφέας είναι λάτρης της ζωής. Η ζωή αγαπά τους εραστές της. «Η ζωή έχει να δώσει πολλά!. Όμως σ’εκείνους που την αγαπούν». Η Μαργαρίτα, όπως και όλοι οι ήρωες της Αλκυόνης Παπαδάκη, μιλά όπως αισθάνεται, είναι ντόμπρα, αυθόρμητη, γενναία. Υποστηρίζει με σθένος τις ιδέες της και δίνει εικόνες ζωντανές από την κοινωνία και την πολιτική κατάσταση μιας ταραγμένης εποχής. Κι ο αναγνώστης παρακολουθεί με θαυμασμό την μαγεμένη ψυχή της, να συγκρούεται μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας, παίρνει δύναμη από την γενναιότητά της. Το «Κόντρα στο κύμα» ταξιδεύει γλυκά τον αναγνώστη και όταν φτάσει στο τέλος, σίγουρα θα επιστρέψει σε κάποιες σελίδες που άγγιξαν την καρδιά του.
«Ύστερα έκλεισα απαλά την πόρτα και την κλείδωσα, σαν να της έλεγα ‘’ευχαριστώ’’. Δεν άφηνα πίσω μου ερείπια για να την βροντήσω. Τόσα χρόνια δεν άφησα τα λουλούδια στο βάζο της ζωής χωρίς νεράκι. Μπορεί κι αυτή να μου χρωστούσε το ευχαριστώ της….»
Τελειώνοντας αυτό το μικρό αφιέρωμα, θα τολμήσω να πω, ότι στη λογοτεχνία όπως και στη ζωή, οι γυναίκες μαζί με το συναίσθημα, έχουν θάρρος, δυναμισμό και ευστροφία!
« Οι γυναίκες προχωράνε σαν να μην υπάρχουν όρια για τις δυνατότητές τους και συνειδητοποιούν ότι ο άνθρωπος δεν είναι δημιούργημα των περιστάσεων, αλλά οι περιστάσεις δημιούργημα του ανθρώπου»
Βάσω Σίδη, 4/3/2021 για το eWoman
(vaso –sidi.gr)
