Η Α΄ δημοτικού είναι τάξη κλειδί, καθώς αποτελεί τη βάση πάνω στη οποία θα μπουν τα θεμέλια για την ομαλή ένταξη του παιδιού στην τυπική σχολική εκπαίδευση. Η μετάβαση από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό δεν είναι εύκολη υπόθεση, καθώς το παιδί πρέπει να προσαρμοστεί σ’ ένα καινούριο σχολικό περιβάλλον, με καινούριο ωράριο και περισσότερες υποχρεώσεις, αλλά και να κοινωνικοποιηθεί σε μια μεγαλύτερη αριθμητικά μαθητική ομάδα.
Με τον όρο Σχολική Ετοιμότητα αναφερόμαστε στις δεξιότητες εκείνες που πρέπει να έχει κατακτήσει ένα παιδί, ώστε να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις απαιτήσεις της Α΄ τάξης. Το μόνο κριτήριο εγγραφής των παιδιών στην Α΄ τάξη είναι η ηλικία, όμως έχει αποδειχτεί ότι δεν είναι όλα τα παιδιά το ίδιο έτοιμα γνωστικά και συναισθηματικά για να παρακολουθήσουν το απαιτητικό Αναλυτικό Πρόγραμμα του δημοτικού σχολείου.
Η Σχολική Ετοιμότητα προϋποθέτει την ανάπτυξη σε συγκεκριμένους τομείς και η ανίχνευση των δυσκολιών ή της ανωριμότητας ενός παιδιού σ’ αυτούς γίνεται στο Νηπιαγωγείο. Είναι πολύ σημαντικό να λάβουμε υπόψη τις όποιες ενδείξεις μαθησιακής ανωριμότητας, ώστε να μπορέσουμε να υποστηρίξουμε αποτελεσματικά το παιδί και να προλάβουμε τις όποιες μαθησιακές δυσκολίες που ίσως αντιμετωπίσει στην Α΄ τάξη.
Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία κι ενδεικτικά, αναφέρουμε τους τομείς στους οποίους το παιδί παρουσιάζει αδυναμίες ή ανωριμότητα: στον προφορικό του λόγο (υπάρχει δυσκολία στην ονομασία αντικειμένων του περιβάλλοντος του, αδυναμία στη διήγηση ιστοριών, περιορισμένο λεξιλόγιο, αδυναμία στο σχηματισμό νοηματικά σωστών προτάσεων κ.α.), στον οπτικοκινητικό συντονισμό (δυσκολία στο σωστό χειρισμό του μολυβιού, στη σωστή χρήση του ψαλιδιού, στο χρωματισμό εντός πλαισίου, κ.α.), στις προμαθηματικές έννοιες (δυσκολία στη σύγκριση ποσοτήτων, στην αρίθμηση 1 προς 1 κ.α.), στην οπτική αντίληψη (δυσκολία στο να ξεχωρίζει ομοιότητες και διαφορές σε εικόνες), στη συγκέντρωση της προσοχής (αδυναμία στο να είναι συγκεντρωμένο σε μια δραστηριότητα και να την ολοκληρώνει), στον χωροχρονικό προσανατολισμό (αδυναμία να χρησιμοποιεί χωρικές έννοιες, όπως πάνω από/μέσα στο, ανάμεσα/απέναντι, χρονικά επιρρήματα, όπως χτες, πριν τώρα, να προσανατολιστεί αριστερά-δεξιά, κ.α.) και τέλος στον τομέα των κοινωνικών δεξιοτήτων.
Μπορεί ένα παιδί να έχει κατακτήσει πολλές από τις δεξιότητες που προαπαιτούνται για τη φοίτηση στην Α΄ τάξη, αλλά ίσως να μην είναι έτοιμο ακόμα να τις «ενορχηστρώνει», ώστε να ανταπεξέλθει αποτελεσματικά σε μια ολοκληρωμένη δεξιότητα, όπως είναι η ανάγνωση και η γραφή
Όταν κριθεί απαραίτητο, η αξιολόγηση του παιδιού με τα ειδικά τεστ της Σχολικής Ετοιμότητας γίνεται στα ΚΕΔΔΥ, σε Κέντρα Ψυχικής Υγείας, Ψυχοπαιδαγωγικές Μονάδες και σε Ιδιωτικά Κέντρα από διεπιστημμονική ομάδα που την αποτελούν λογοθεραπευτής, εργοθεραπευτής, ειδικός παιδαγωγός και ψυχολόγος.
Αρκετά συχνά οι γονείς αναφέρουν το επιχείρημα ότι η παραμονή του παιδιού τους για έναν επιπλέον χρόνο στο Νηπιαγωγείο θα επηρεάσει αρνητικά την ψυχολογία του, αλλά αυτό μάλλον περισσότερο έχει να κάνει με τις δικές τους προσδοκίες
Το παιδί που δεν είναι έτοιμο να φοιτήσει στην Α΄ τάξη παρουσιάζει έντονο άγχος, καθώς νιώθει να υπολείπεται από τους συμμαθητές του, αλλά και να μην ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των γονιών του, με αποτέλεσμα να εκδηλώνει σχολική άρνηση, προβλήματα συμπεριφοράς, χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Προτεραιότητα όλων μας, όμως, είναι ένα χαρούμενο παιδί. Το παιδί που δεν έτοιμο να ανταποκριθεί στο σχολικό πρόγραμμα, χάνει το δικαίωμά του στη χαρά. Ας λάβουμε, λοιπόν, σοβαρά υπόψη το κριτήριο της Σχολικής Ετοιμότητας.