Η γκρίνια του παιδιού είναι έκκληση για βοήθεια. Όταν τα παιδιά γκρινιάζουν, χρειάζεται να πάρουν από τους γονείς αγάπη και κατευνασμό. Ο καλύτερος τρόπος είναι να πάρουμε τα πάρουμε αγκαλιά, σιωπηλά, ήρεμα και να τα κρατήσουμε έτσι, μέχρι να ηρεμήσουν.
Σίγουρα δεν είναι εύκολο να λειτουργούμε πάντα με αυτόν τον τρόπο. Είτε γιατί δεν υπάρχει χρόνος, είτε γιατί κι εμείς είμαστε εξουθενωμένοι, είτε γιατί εγείρονται δικά μας θέματα του παραπονιάρικου, θυμωμένου, γκρινιάρικου παιδιού που ήμασταν κάποτε. Μήπως η φροντίδα του γκρινιάρικου παιδιού μας δυσκολεύει γιατί υπάρχουν σκέψεις, πεποιθήσεις ή προσδοκίες για το πως θα έπρεπε να συμπεριφέρεται το παιδί μας σύμφωνα με το πως θέλουμε εμείς; Τότε, είναι σα να μη βλέπουμε το παιδί που έχουμε μπροστά μας, αλλά το παιδί που θα θέλαμε να έχουμε. Κι αυτό από μόνο του, είναι μία ακύρωση του παιδιού μας.
Άρα, αν θέλουμε να μπορέσουμε να διαχειριστούμε το παιδί μας, χρειάζεται να έρθουμε σε επαφή με το τι συμβαίνει σε εμάς και εμποδιζόμαστε από το να συναισθανθούμε το παιδί μας και να το βοηθήσουμε προκειμένου να ακούσουμε τι έχει να μας πει. Αν θυμώνω με τη γκρίνια του, αν απογοητεύομαι, αν έχω κουραστεί, τότε χρειάζεται να ρωτήσω τι λέει για μένα αυτός ο θυμός. Αν η απογοήτευση μίλαγε, τι θα έλεγε; Τι έχω φορτωθεί κι έχω κουραστεί; Και βέβαια, αν εγώ νοιώθω έτσι, το πιθανότερο είναι ότι έτσι αισθάνεται και το παιδί μου και προσπαθεί ασυνείδητα να μου το επικοινωνήσει με αυτόν τον τρόπο.
Οι εξάρσεις γκρίνιας, ειδικά στα παιδιά προσχολικής ηλικίας, είναι μία φυσιολογική συμπεριφορά και δεν αποτελεί πρόβλημα εφόσον δεν παρεμβαίνει στην ποιότητα της καθημερινότητας του παιδιού. Είναι ιδιαίτερα συχνές στα νήπια και οφείλονται στην έντονη συναισθηματική φόρτιση που βιώνει το παιδί και την αδυναμία διαχείρισής της, λόγω της συναισθηματικής και λεκτικής του ανωριμότητας. Είναι δε ο μοναδικός τρόπος έκφρασης για την πείνα, τη νύστα, την κούραση ή τα έντονα ερεθίσματα (φωνές, θόρυβος, θερμοκρασία κ.α). Αν το παιδί μας έχει κατά πολύ ξεπεράσει αυτή την ηλικία, αλλά δεν έχει εξελίξει τον τρόπο συμπεριφοράς του, τότε το πιθανότερο είναι, ότι δεν έχουμε εφαρμόσει σωστά ως γονείς, κάτι από τα όσα αναφέρονται παρακάτω κι έχουμε αφήσει το παιδί μας κολλημένο στη νηπιακή φάση (προφανώς κι ενήλικες έχουν μείνει κολλημένοι σε αυτή).
Ειδικά, παιδιά που έχουν βιώσει κάποιο τραύμα, μπορεί να γκρινιάζουν πιο έντονα, εκφράζοντας έτσι παράπονα που ποτέ δε θα μπορέσουν να αρθρωθούν, πιθανά, με άλλον τρόπο. Για όλα τα παιδιά, μπορεί η γκρίνια να είναι και μία ασυνείδητη δοκιμασία για να τεστάρουν τους γονείς και τα όρια.
Παράλληλα, αυτό το δύσκολο χρονικό διάστημα της αναγκαστικής μας παραμονής στο σπίτι, είναι κάτι παραπάνω από αναμενόμενο, φυσιολογικό και χρειάζεται να είμαστε πιο δεκτικοί στη γκρίνια και τη δυσκολία των παιδιών μας. Η ανασφάλεια που μπορεί να νιώθουν γενικευμένη κι ανεξήγητη γι’ αυτά. Γι΄ακόμα μια φορά ανατρέπεται το πρόγραμμά τους, βιώνουν συνθήκες εγκλεισμού και περιορισμών. Μπορεί να ακούν και να καταλαβαίνουν διάφορα άλλα πράγματα που τρέχουν παράλληλα (δικές μας δυσκολίες και άγχη για το παρόν και για το μέλλον) κ.ο.κ
Τι κάνουμε, λοιπόν, για να διαχειριστούμε τη γκρίνια των μικρών παιδιών αν αυτή παραγίνει και ξεπερνά τα προσωπικά μας όρια; Παρακάτω θα γίνει σαφές ότι με παρόμοιο τρόπο, χειριζόμαστε και τη γκρίνια των ενήλικων «παιδιών». Σημαντικό είναι πως ότι κάνουμε, το κάνουμε μιλώντας χαμηλόφωνα και ιδιαιτέρως στο παιδί, όπως σε κάθε υπόδειξη που του κάνουμε, χωρίς να το εκθέσουμε στα μάτια τρίτων, ώστε να μην αισθανθεί ντροπή για τη συμπεριφορά του.
1. Διατηρούμε την ψυχραιμία μας. Παραμένουμε ήρεμοι και σταθεροί, συνδεδεμένοι πάντα με κατανόηση, πως το παιδί προσπαθεί να επικοινωνήσει κάτι που το δυσκολεύει, αλλά δε γνωρίζει τον τρόπο. Αυτό δε σημαίνει πως καμπτόμαστε μπροστά στη γκρίνια. Δίνουμε σημασία στο παιδί, λέγοντας ότι η γκρίνια δεν είναι ο τρόπος για να καταλάβουμε τι θέλει και του εξηγούμε πως είναι καλύτερα να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τι του συμβαίνει και τι θέλει από εμάς.
2. Αποφεύγουμε τους χαρακτηρισμούς. Χωρίς αυστηρότητα, επικριτικές εκφράσεις, όπως «είσαι πολύ γκρινιάρης» ή «είσαι ανυπόφορος», με καλοσύνη και κατανόηση, προσπαθώντας να συναισθανθούμε το παιδί που είναι αποπροσανατολισμένο, εξηγούμε ότι η γκρίνια είναι ενοχλητική, δεν πετυχαίνει το στόχο της, αλλά το αντίθετο. Είναι σημαντικό να ακυρώσουμε τη συμπεριφορά και όχι το παιδί και το συναίσθημά του ή την κατάστασή του.
3. Ακούμε (κατανοώντας) αυτό που έχει να μας πει το παιδί. Μπορεί το παιδί, πραγματικά να έχει κάποιο πρόβλημα και να θέλει να μας μιλήσει γι’ αυτό! Πριν αναπτύξει τη γκρίνια ως χειριστική συμπεριφορά, είναι ο μόνος τρόπος που διαθέτει για να εκφραστεί, όταν ψυχονοητικά και λεκτικά δεν έχει άλλα μέσα. Χρειάζεται λοιπόν να του αφιερώσουμε χρόνο, για να μας μιλήσει γι' αυτά που το απασχολούν, το ανησυχούν, το δυσαρεστούν και το κάνουν να γκρινιάζει. Όσο και ασήμαντα να μας φαίνονται αυτά, για το παιδί, είναι σημαντικά. Έτσι χτίζεται η εμπιστοσύνη του σε εμάς και θα μάθει να μας μιλάει και για άλλα σημαντικά πράγματα στο μέλλον.
4. Το βοηθάμε να εκφραστεί. Αν το παιδί είναι πολύ μικρό για να εκφραστεί με λόγια, μπορούμε να το βοηθήσουμε λέγοντας για παράδειγμα: «Μήπως είσαι θυμωμένος/η για……;». Αυτό ίσως βοηθήσει πολύ το παιδί να εντοπίσει το συναίσθημά του και να εκτονωθεί.
5. Δεν το κοροϊδεύουμε και δεν γελάμε με τη συμπεριφορά του (μπορεί και να του δημιουργήσουμε την τάση να την επαναλάβει, γιατί θα νιώθει πως μας διασκεδάζει και μας ευχαριστεί). Μία τέτοια αντίδραση, δείχνει πως δεν υπολογίζουμε καθόλου αυτό που μας λέει εκείνη τη στιγμή, δεν το σεβόμαστε, το υποτιμάμε. Έτσι η γκρίνια θα συνοδευτεί από συναισθήματα απόρριψης και απογοήτευσης. Μπορεί το παιδί να σταματήσει να γκρινιάζει, αλλά θα σταματήσει και να εκφράζεται σιγά σιγά, μη δίνοντάς μας την ευκαιρία να το διδάξουμε έναν πιο εποικοδομητικό για την ηλικία του τρόπο έκφρασης και τότε θα αρχίσει να χάνει κι επαφή με τον εαυτό του και τις ανάγκες του.
6. Αποφεύγουμε τις φωνές και κυρίως τη βία. Ακόμα και η παραμικρή ξυλιά, στέλνει μήνυμα στο παιδί, ότι οι ανθρώπινες σχέσεις καθορίζονται από τον νόμο του ισχυρότερου, καθώς και ότι η χρήση βίας είναι θεμιτή.
7. Αποσπάμε το ενδιαφέρον του με κάποια ενδιαφέρουσα δραστηριότητα, ξεπερνώντας ανώδυνα τον «ύφαλο» της γκρίνιας. Το χιούμορ μπορεί να είναι καταλυτικό, αρκεί να μην περιέχει κοροϊδία.
8. Δείχνουμε σταθερότητα και δεν υποκύπτουμε στα ξεσπάσματά του. Με υπομονή, καλοσύνη και όχι με ένταση και θυμό, συνεχίζοντας να εξηγούμε ότι χρειάζεται να κατανοηθεί, αν επιμείνουμε και δεν «λυγίσουμε» από την πίεση της γκρίνιας, έχουμε πολλές πιθανότητες, να διαπιστώσουμε, ότι η συμπεριφορά του παιδιού βελτιώνεται αρκετά, μέσα σε μόλις μία εβδομάδα. Εδώ λοιπόν είναι ένα σημείο «αντοχής». Όποιος αντέξει πετυχαίνει. Είτε αυτός είναι ο γονιός, είτε το παιδί. Δηλαδή, αν για να απαλλαγούμε από τη γκρίνια του παιδιού και να «ησυχάσουμε», καμφθούμε και του δώσουμε αυτό για το οποίο γκρινιάζει, τότε ενδυναμώνουμε τη συμπεριφορά αυτή, στέλνοντας του το λάθος μήνυμα: «αυτό λειτουργεί και ξανακάνε το».
9. Δίνουμε το καλό παράδειγμα αποφεύγοντας να γκρινιάζουμε συνεχώς και για τα πάντα. Τα παιδιά μιμούνται τις δικές μας συμπεριφορές.
